Groei en succes. Belangrijke begrippen als je bezig bent met zelfontwikkeling en altijd streeft naar meer, maar hoe bereik je dit? Na het doen van diverse opleidingen, waaronder NLP, en het lezen van verschillende boeken heb ik een model gevonden dat meer uitleg geeft over de 5 factoren die bijdragen groei en je succes.
Wanneer je ons al langer volgt of geïnteresseerd bent in mindset heb je van woorden gehoord zoals missie, identiteit, waarden & overtuigingen. Deze termen zijn handig om manieren van denken over de wereld te verwoorden.
Het lastige is dat de termen vaak individueel gebruikt worden, zonder dat ze binnen hun grotere context gezien worden. Het begrijpen en zien van deze begrippen binnen hun volledige context is erg waardevol.
Welk onderliggend niveau ligt ten grondslag aan je waarden en overtuigingen bijvoorbeeld?
Hoe ontwikkel je deze vaardigheden, en in welke mate is je identiteit van invloed op hetgeen dat tot ontwikkeling van vaardigheden leidt?
Misschien snapte je er nu al niks meer van, en dat is oké. Met die reden gaan we je in de onderstaande blog een communicatiemodel uitleggen van Bateson wat zal leiden tot meer overzicht in jouw leven . Ook biedt het Bateson model een fijne houvast wanneer je anderen probeert te begrijpen.
Factoren voor succes met het model van Bateson
- Missie
- Identiteit
- Waarden en overtuigingen
- Vaardigheden
- Gedrag
- Omgeving
De Logische niveau’s van Bateson zijn een hiërarchische structuur waarmee we ons menselijk denken en handelen kunnen ordenen. Wanneer je de verschillende logische niveaus goed met elkaar matcht kun je alignment bereiken. Alignment betekent dat je omgeving, gedrag en alle andere niveaus een match zijn met jouw uiteindelijke missie. Je bent dan de persoon die je werkelijk wilt zijn.
Alvorens elk van de begrippen wordt toegelicht is het belangrijk om te begrijpen dat het veranderen van een hoger niveau altijd invloed heeft op de niveaus eronder. Een segment lager in het model hoeft niet altijd invloed te hebben op de bovengelegen niveaus. Dit zorgt ervoor dat het overwinnen van uitdagingen bijna nooit gebeurt op het niveau waar deze plaatsvinden of ontstaan zijn. Tijdens het toelichten van de verschillende niveaus zullen deze verbanden nog duidelijker worden.
Omgeving
Waar reageer je op? Wie beïnvloedt je? Het niveau van omgeving wordt vaak onderschat. Ook al hoeft je omgeving niks te bepalen, het doet het vaak wel. Dit is ook wat in wetenschappelijke cijfers is terug te vinden, mensen uit slechtere wijken hebben minder kans op een hoger inkomen. Kinderen met veel vrienden of vriendinnetjes die roken hebben zelf ook meer kans om te gaan roken.
Het aanpassen van de sociale of fysieke omgeving hoeft dus niet per se te leiden tot verandering, maar dit doet het vaak wel. En wanneer de aanpassing van omgeving niet per direct verschil maakt, maakt het de gewenste verandering in ieder geval makkelijker.
De sterkste factor in omgeving is de opvoeding
De opvoeding is belangrijk omdat in de jonge jaren de identiteit het sterkst wordt gevormd. Gedragsverandering is op jongere leeftijd vaak nog makkelijker dan bij ouderen. Zelfs bij hoge bewijslast veranderen ouderen over het algemeen moeilijk van gedrag of denkpatronen. Niet alleen je fysieke en sociale omgeving hebben invloed op jouw gedrag en de andere niveaus.
De boeken die je leest, de filmpjes die je online kijkt en de muziek die je luistert, zullen ook sterk je manier van denken beïnvloeden. Door deze (digitale) omgeving aan te passen kun je grote verschillen maken, terwijl je er relatief weinig moeite voor hoeft te doen. Ook zul je bij deze aanpassing relatief weinig weerstand ondervinden. Het is makkelijker om je agressieve donkere muziek in te wisselen voor positief motiverende tracks, dan om uit huis te gaan of vriendschappen te verbreken. Een mooie eerste stap dus.
Gedrag
Wat doe je? Wat laat je zien? Samen met omgeving zijn dit de enige twee binnen het model die fysiek waarneembaar zijn. Dit is het niveau waarop alles uiteindelijk aankomt. Ook al zijn alle verdere niveaus nog zo op orde, wanneer hier niks gebeurt, wordt er geen verschil gemaakt. Het verband tussen omgeving en gedrag mag duidelijk zijn. Wanneer je het voorbeeld hebt gemist, lees dan het stuk over omgeving nog eens door.
Het is overigens mogelijk om acties te doen (gedrag) die niet overeenkomen met hogere levels binnen het model. Wanneer dit het geval is zal de persoon die de acties doet echter een intern conflict gaan ervaren. We hebben het hier dan niet over vervelende zaken die wel het doel dienen. Het gaat dan om zaken die tegen je kernwaarden, missie of identiteit in gaan.
Vaardigheden
Wat kun je? Wat zijn je kernkwaliteiten? Welke gemoedstoestanden kan je aanroepen? Vaardigheden zijn de capaciteiten die iemand heeft om bepaalde gedragingen te vertonen. Andere benamingen die onder deze term vallen zijn competenties, capaciteiten, emoties en deugden. Je wilt opmerken dat emoties en gemoedstoestanden onder dit kopje horen.
De emotie die getoond wordt is gedrag wat in veel gevallen is aangeleerd als coping mechanisme. Een coping mechanisme is een aangeleerde manier van omgang met een specifieke situatie.
Zo kan je je bij iemand die altijd chagrijnig is je afvragen wat het diegene oplevert om chagrijnig te zijn. Of vraag je af wat het diegene vroeger opleverde, waardoor hem of haar dit gedrag is aangeleerd als vaardigheid. Een vaardigheid is iets wat je kunt, ongeacht of je het op het huidige moment inzet of niet.
Wanneer je bepaald gedrag vaker toont, kan dit zich gaan ontwikkelen tot een wenselijke vaardigheid waarbij een specifieke uitkomst beoogd wordt. ‘Chagrijnig zijn’ is een voorbeeld van een minder werkbare vaardigheid, vaak is men niet bewust van zo’n patroon. Bewustwording van het patroon en de eerlijke afweging van wat het diegene oplevert en wat het hem of haar kost, zou een goede eerste stap zijn.
Waarden en overtuigingen
Wat vind je belangrijk? Wat geloof je? Net als van elk kopje zou hierover ook een compleet boekwerk geschreven worden, maar beperkt dit artikel zich tot de basis van de begrippen. Je waarden zijn het framework waarop jij je handelen motiveert. Het zijn de zaken die jij het meest belangrijk acht. De meest belangrijke hiervan noemen we kernwaarden. Kernwaarden kunnen voor iedereen verschillend zijn.
Voorbeelden van kernwaarden
- Familie
- Vrijheid
- Ambitie
- Liefde
- Vriendschap
Binnen relaties kunnen verschillende kernwaarden elkaar soms aanvullen maar ook voor sterke meningsverschillen zorgen. Zulke conflicten van waarden kun je ook intern ervaren. Stel je vindt je vrijheid en geld allebei heel belangrijk: de keuze om meer te gaan werken kan zich dan voordoen als een groot dilemma.
De volgende vraag is dan natuurlijk of het conflict er daadwerkelijk hoeft te zijn, maar dat is niet relevant voor deze blog. Overtuigingen zijn de zaken die jij gelooft over de wereld en alles in die wereld, inclusief jezelf.
Voorbeelden van overtuigingen
- ‘Een vriend is pas een vriend, als je eraan verdient’
- ‘Niemand die tatoeages heeft deugt.’
De kans dat iemand met deze overtuigingen onvoorwaardelijke vriendschappen krijgt is klein. Ook zal diegene in veel situaties negatieve gedachtes hebben over mensen met tatoeages die compleet onterecht zijn. De bovenstaande overtuigingen zullen diegene die ze heeft dus niet altijd dienen. Deze overtuigingen zou ervoor kunnen zorgen dat belemmerende overtuigingen kunnen noemen.
Belemmerende overtuigingen staan succes, vrijheid of geluk in de weg.
Het tegenovergestelde van belemmerende overtuigingen zijn werkbare overtuigingen. Zo werken de overtuigingen “sporten levert me meer energie op dan het kost.” en “early to bed and early to rise, make a man healthy, wealthy and wise.” voor de meeste mensen goed op verschillende vlakken. We zouden over de bovenstaande overtuigingen kunnen discussiëren of ze voor iedereen waar zijn, alleen hebben we daar in dit geval niks aan. Hoe werkbaar een overtuiging is, wordt bepaald door de mate waarin ze diegene die ze gelooft dienen.
Binnen sociale groepen (omgeving) zien we terug dat veel overtuigingen en kernwaarden gedeeld worden. Veel hiervan is dus sociaal en cultureel bepaald. Vaardigheden en gedrag zullen, wanneer vrijwillig, bijna altijd in lijn liggen met de waarden en overtuigingen van diegene die ze heeft of uitvoert.
Identiteit
Wie en wat voor persoon ben jij? Dit gaat over hoe wij onszelf zien. Onze eigen identiteit is een constructie van verschillende overtuigingen en waarden, waarmee we onszelf een plek geven in de wereld. Het interessante aan identiteit is dat we vaak doen alsof dit gefixeerd is, terwijl het een dynamisch concept is.
Er zijn wel genetische factoren die een basis vormen waarmee je meer of minder aanleg hebt tot het vormen van een bepaalde identiteit.
De verdere vorming van je identiteit wordt echter sterk beïnvloed door opvoeding en omstandigheden. En hoe minder iemand overtuigd is van een vaste identiteit, hoe minder vast deze ook wordt.
Wanneer je bewust bent van het feit dat je identiteit beïnvloedbaar is, en je jezelf bewust bent van je aangenomen identiteit, kun je deze dus veranderen.
Hierbij zul je wel op veel weerstand stuiten, aangezien het een belangrijk overlevingsmechanisme is van de mens om vast te houden aan een gefixeerde identiteit. Wanneer een bepaalde manier van voorkomen je altijd heeft laten overleven, ziet je brein namelijk geen reden om dit programma te overschrijven. Jijzelf kunt verzinnen in hoeverre je identiteit werkbaar is, en hoe deze zich verhoudt tot de andere niveaus.
Missie
Waar leef je voor? Een missie is voor iedereen persoonlijk. Voor sommigen is hun ouderschap de ultieme missie, anderen willen de wereld een betere plek maken. Hoe meer voldaan is aan eerste levensbehoeftes, hoe meer behoefte er ontstaat aan een grotere missie. (Denk hierbij aan de Piramide van Maslov). Het hebben van een missie blijkt bij te dragen aan levenslust, en zelfs overlevingskansen.
Viktor Frankl schreef ooit: “He who has a Why to live for can bear almost any How.
Oftewel, zolang je met een bepaalde missie voor jezelf zingeving kan scheppen, kun je bijna alles aan. Hij ondervond dit in de meest erbarmelijke omstandigheden in concentratiekampen. Daar viel hem op dat de mensen zonder reden om te leven, ook altijd het snelst stierven. Dat lijkt misschien nu heel dramatisch, maar het punt is duidelijk. Of je nu gelooft dat deze missie van een hogere intelligentie komt en je onderdeel bent van een groter geheel of niet: het hebben van een missie in je leven helpt.
Ook al is jouw missie iets wat voor andere triviaal lijkt, zolang jij het betekenis geeft, telt het. Mocht je meer willen weten over het vormen van je missie en regels hiervoor kun je inspiratie halen uit de boeken ‘The 7 Habits Of Highly Effective People’ en ‘Start With Why’. Een vaak gegeven tip is om met het einde van je leven in gedachten te beginnen: Hoe en met welke reden wil je dat mensen jou herinneren? Welke mensen moeten er naar je begrafenis komen en wat wil je dat ze over je zeggen? Cru, maar wel nuttig. De antwoorden op deze vragen kunnen een leidraad bieden bij het formuleren van jouw missie.
Succesfactoren toepassen in de praktijk
Zoals al eerder geschreven heeft niet iedereen zijn missie duidelijk voor zichzelf, en dat is oké. Alle andere niveaus heb of doe je sowieso, of je dat nu wil of niet. Zet deze eens voor jezelf onder elkaar om te kijken welke verschillende vlakken niet op één lijn met elkaar liggen. Je zult merken dat je de verschillende niveaus ook bij anderen gaat herkennen wanneer ze spreken. Dit herkennen geeft mogelijkheden om op in te spelen. Je kunt bijvoorbeeld benoemen wanneer je herkent dat iemand vastzit in een overtuiging of identiteit. Je kan het belang van een missie uitleggen wanneer iemand zonder zingeving door het leven lijkt te gaan. Binnen je gespreksvoering kan het helpen om te switchen naar hogere levels binnen het model, waardoor je uitzoomt.
Bijvoorbeeld: ‘Wat maakt dat je deze vaardigheid wilt leren?’ ‘Op welke manier beïnvloedt jouw omgeving je gedrag?’ Wanneer je binnen een gesprek een meer praktische kant wilt bekijken dan verlaag je juist het level.
Bijvoorbeeld: ‘Welke acties denk je dat er nodig zijn om deze missie te verwezenlijken?’ ‘Hoe zouden de eerste stappen er uit zien als je deze vaardigheid wilt ontwikkelen?’ ‘In wat voor sociale kringen bevinden de meeste mensen zich die jouw gewenste identiteit al hebben?’ Nu kun je er zelf mee aan de slag! Heb je nog meer inspiratie of een voorbeeld nodig?
Voorbeeld van het Bateson Model in de praktijk
Ter verduidelijking willen wij als Grow Coaching hieronder nog wel kort iets over onszelf vertellen… Herken jij het Bateson model er in?
“Wij zijn Grow Coaches: Wij willen de levenskwaliteit van de mensheid verbeteren door mensen in staat te stellen hun potentie waar te maken.Wij zijn hardwerkende, ambitieuze coaches met een goed hart.Wij hebben community gevoel en deskundigheid hoog in het vaandel en geloven dat een persoonlijke aanpak altijd leidt tot de beste resultaten en groei.We zijn sterker dan wie dan ook in de technische kennis van fitness, voeding & mindset.
Wij weten deze drie als geen enkel ander te combineren tot onze unieke en effectieve manier van coachen.We helpen dagelijks mensen bij het bereiken van hun doelen door ze te ondersteunen op deze verschillende gebieden, terwijl we onszelf ook constant blijven ontwikkelen.We hebben een compleet team kunnen vormen met gedreven coaches en gemotiveerde teamleden. Deze dienen we constant via online contact en we ontvangen mensen op verschillende locaties door Nederland en België.
Ook organiseren we grote community events waar alle teamleden welkom zijn.Verder kunnen we ook niet wachten tot onze eigen sportschool open kan, wat als nieuwe thuisbasis zal dienen.” Dankjewel voor het lezen!
Heb je vragen of ben je benieuwd wat wij voor jou kunnen betekenen? Bekijk deze pagina voor meer informatie over onze coaching of bekijk eens welke coach het beste bij jou past.
