Uitstelgedrag weerhoudt mensen ervan om actie te ondernemen en doelen te behalen. Want vandaag heb jij er geen zin in, dus morgen kijk je opnieuw of het gaat lukken. Maar waar komt uitstelgedrag vandaan? En wist jij dat je verschillende types uitstellers hebt? In deze blog ga ik je meer vertellen over uitstelgedrag en ga ik je tips geven om uitstelgedrag te voorkomen.
Wat is uitstelgedrag?
Het woord procrastination (procrastinatie) komt van pro-crastinus, wat Latijn is voor ‘behorend bij morgen’. Het vervelende is dat morgen niet bestaat, alleen nu bestaat. Dat is ook het probleem met positief denken en grote dromen hebben, als je je daarop focust, betekent dat meestal dat wat er daadwerkelijk gedaan moet worden niet gebeurt.
Uitstelgedrag is altijd te herleiden tot een bepaalde vorm van angst.
Uitstelgedrag gaat altijd over angstvermijding, ook al ben jij je er vaak niet bewust van. Je hebt bewust of onbewust een negatieve associatie met wat je te doen staat of jij hebt een onbewuste reden om jezelf te saboteren.
Verschillende types in uitstelgedrag
Je kunt uitstellers indelen in verschillende categorieën. En maak je geen zorgen, je kunt ook bij meerdere categorieën horen. Mensen die nérgens bij horen en zeggen niet uit te stellen, die zijn zeldzamer.
De perfectionist
Volgens deze persoon moet alles perfect, waardoor de angst om te falen groot is. Het feit dat er een opdracht te doen is of een doel te behalen, ontkent men liever door uit te stellen dan dat er iets ‘slechts’ wordt ingeleverd of behaald. Voor deze mensen zijn een aantal inzichten belangrijk.
- Totaal niks doen neemt het probleem niet weg. Niks inleveren of doen is namelijk een grotere vorm van falen.
- Het is goed om vooruit te denken en plannen, maar je kunt bij een project niet van tevoren precies weten hoe alles gaat verlopen en welke stappen je moet gaan zetten.
Zelfs het streven naar een perfecte uitkomst, begint met het zetten van de eerstvolgende stap. Het constant bezig zijn met bespreken, overdenken en uitschrijven van een perfect plan, is vaak juist een vorm van uitstelgedrag.
Er moet actie komen die leidt tot resultaat, niet tot meer (onzinnige) actie.
De overwerker
Deze persoon is heel druk bezig maar krijgt nooit écht iets voor elkaar. Deze persoon luistert het liefst naar alles wat er wordt gezegd, ook naar wat zijn eigen stem in zijn hoofd zegt. ‘Druk zijn' is voor deze persoon een lifestyle, het hoort voor veel mensen zelfs bij hun identiteit. Het ‘druk hebben’ ziet er goed uit, het lijkt interessant naar de buitenwereld. Nog veel belangrijker: je kunt ook jezelf wijsmaken dat je het echt al zwaar hebt. Het feit dat je je met randzaken bezig houdt in plaats van datgene wat oncomfortabel is en je verder zou brengen, vergeet je even.
- Meer dan alle andere types is dit type het bewijs dat uitstellers niet ‘lui’ zijn. Ze zijn simpelweg heel goed in het verzinnen en accepteren van andere dingen om te doen. Uitrusten, TV kijken, Facebook checken, eten, schoonmaken, opruimen, nadenken, het heeft allemaal zijn functie. Op het moment dat dit correct wordt ingezet.
- Verwar uitstelgedrag dan ook niet met deze taken of met daadwerkelijke ontspanning: uitstelgedrag KOST energie en levert het je niet op. Dat is het verschil.
De uitdager
Deze vertoont uitstelgedrag als vorm van uiting van onvrede of vertoning van macht. Ik bereik het ook wel zonder dat ik me aan het gezag houd. “Ik heb een hekel aan moeten.” Dat is prima als dat zo is, maar als je daar echt een hekel aan had, had je jezelf niet in die positie gezet. Als je eigenaarschap neemt, zou je inzien dat je helemaal niks moet. Je moet niet naar werk, je moet niet studeren, je moet niet naar de sportschool, je weet alleen zelf geen manier te vinden om hetzelfde doel op een andere manier te bereiken waar je wél plezier in hebt.
Adrenalinezoeker
De werkelijke uitdaging is niet groot genoeg, of je ziet er nog niet genoeg mogelijk profijt in. “Ik presteer beter onder druk.” Als je dit zegt: zorg dat je deze dingen die je uitstelt moeiteloos en op tijd uitvoert en zoek je echte uitdaging. Zoek er eentje waarvoor je ’s ochtends uit je bed wil komen, zet je doelen hoger.
Laatste type uitsteller; de zelfsaboteur
We zijn bang voor de daadwerkelijke verandering die we teweeg kunnen brengen. Holy fuck, je beseft je onbewust dat je nu alles draaiende houdt terwijl je maar 1/5e van je potentie waarmaakt. Je werkt maar 3 uur per dag echt geconcentreerd en nog is het werk dat je levert voldoende. Je bent al ongeveer sterker dan iedereen in de gym terwijl je het niet eens serieus neemt. Als je echt de beste versie van jezelf wordt, is dat een aardige verantwoordelijkheid, die we onbewust niet bereid zijn om te nemen. Als je de sterkste bent van je stad, de meest aantrekkelijke vrouw of de rijkste inwoner gaat nogal wat van je verwacht worden. Alleen die gedachte al, is genoeg om die situatie te willen ontwijken.
“Our deepest fear is not that we are inadequate. Our deepest fear is that we are powerful beyond measure. “
Maar uiteindelijk zijn ‘onze potentie waarmaken’ en ‘persoonlijke groei doormaken’, wel twee van de belangrijkste factoren waarbij dopamine vrijkomt, en die ons daarmee het geluksgevoel kunnen geven. Wij zouden je dus adviseren om te dealen met je uitstelgedrag en je doelen na te streven.
Stappenplan om uitstelgedrag aan te pakken en te stoppen met uistellen
Nu we weten wat uitstelgedrag is en welke categorieën er hier in zijn, is het tijd voor het praktische gedeelte. Je kan uitstelgedrag namelijk voorkomen en daar heb ik een stappenplan voor gemaakt.
Stap 1: Houd er rekening mee hoe je brein werkt
Terwijl jij bezig bent met wat je moet doen, roept een stem in je hoofd allerlei dingen waarnaar je maar al te graag zou luisteren. Het reptielenbrein is het deel van je hersenen dat er op is ingericht om je veilig te houden, je te laten overleven en je NIKS meer dan dat te doen. Het is de neocortex die verantwoordelijk is voor rationaliteit en planning, maar die is zoals je merkt ondergeschikt aan je reptielenbrein.
Als je heel goed luistert naar je 'reptielen brein stem' eindig je ergens waar het warm is, je identiteit geen gevaar loopt, je genoeg te eten hebt en waar je geen dingen hebt om je op de korte termijn zorgen over te maken. Oftewel: in een foetus houding op de bank, met je favoriete snacks.
Wil je je reptielenbrein de baas zijn? Het helpt om je van de bovenstaande werking bewust te zijn, maar je kunt nog meer doen. Het is bijvoorbeeld makkelijker ‘vechten’ tegen deze stem in je hoofd wanneer je veel wilskracht hebt (discipline). Hoe meer activiteiten je gedaan hebt die wilskracht kosten, hoe slechter je hebt geslapen, hoe meer honger je hebt en hoe meer stress je ervaart, hoe groter de kans is dat je toegeeft aan de stem in je hoofd. Dit is dan ook de reden dat je jezelf pauzes moet gunnen en te volle planningen je alleen tegenwerken wanneer je hier nog niet getraind in bent.
Bron: een einde aan uitstelgedrag – Petr Ludwig
Je kunt de wilskracht die nodig is om deze stem te verslaan trainen door in kleine (!) stapjes, steeds meer wilskracht toe te passen. Je kunt dan steeds meer op een dag gaan presteren. Je reptielenbrein volledig uitschakelen is trouwens onzin. Dit heeft men letterlijk getest, waarna bewezen werd dat je emotie nodig hebt om je te motiveren tot actie. Er is een zekere balans nodig tussen beide delen van de hersenen om optimaal te functioneren.
Stap 2: Vorm nieuwe gewoontes
Nu je de vorige stap hebt gelezen, begrijp je waarom het nuttig is om je wilskracht te bewaren voor dingen die je moeite kosten. De makkelijkste manier om dat te doen, is door dingen te herhalen binnen een vast patroon en ze daarmee aan te brengen in ons onderbewustzijn. Dit zijn je gewoontes. Het stapsgewijze proces van gewoontevorming is een belangrijke key tot succes op vele vlakken. Discipline is waardevol, maar misschien wel overrated. Het is niet discipline die ervoor zorgt dat iemand dag in dag uit ongekend presteert, dat komt door gewoontevorming. Door gewoontes te vormen kun je taken moeiteloos maken, zelfs taken die je in eerste instantie als vervelend ervaart.
Het 4 stappen proces van gewoontevorming
Het proces van gewoontevorming verloopt via vier stappen die je elk individueel kunt beïnvloeden. Deze stappen zijn cue, craving, response en reward. 
Bron: James Clear – Atomic Habits
- De cue is hetgeen dat jou triggert om de gewoonte uit te voeren. Voorbeelden van cue’s zijn: tijd, locatie, voorafgaande gebeurtenis, emotionele staat & sociale omgeving.
- De craving is wat ontstaat na de cue. Dit verlangen motiveert tot actie en levert vaak zelfs meer excitement op dan de uiteindelijke beloning.
- De response is de daadwerkelijk handeling zelf binnen de gewoonte waarover het gaat.
- De reward is de beloning die volgt op de response, wat heel vaak iets niet tastbaars is. Hoe groter de reward, hoe groter de kans dat een gewoonte blijft hangen.
Stap 3. Maak je doel tijdloos
Creëer een duidelijk beeld van wie je zou willen zijn, de beste en meest krachtige versie van jezelf. Zorg dat deze persoonlijkheid overeenkomt met de concrete doelen die je wilt bereiken. Als je heel goed wilt worden in powerlifting bijvoorbeeld, dan ga je na hoe een professioneel powerlifter leeft. Hoe eet diegene, hoe slaapt hij/zij en welke opofferingen moet diegene maken? Bedenk hoe jij de antwoorden op deze vragen kunt toepassen binnen jouw context. Bedenk wat je bereid bent om te doen ten opzichte van die uitkomsten, en maak dat onderdeel van je identiteit.
Stap 4. Leer je tijd managen
Zorg dat je op de juiste manier werkt met een to–do list en een ideeën lijst. Zorg dat je dingen opschrijft zodat ze geen plek innemen in je kortetermijngeheugen. Werk verder met een agenda en eventueel een dagplanning. Dingen mogen NOOIT tegelijk op de ideeën lijst, to-do list en agenda of dagplanning staan. Als je liever met een weekplanning werkt, kan dat trouwens ook, jij moet kijken wat voor jou werkt.
TIP: Heb je belangrijke taken die minder dan 2 minuten kosten? Schrijf ze dan helemaal nergens op, maar voer ze meteen uit! Het kost je meer energie om ze te verwerken dan dat het kost om ze meteen uit te voeren.
Begin met planningen die je aan kan, het minimale wat zeker haalbaar voor je is. Als je succesvol dingen doet die je wilskracht kosten, geeft dat zelfvertrouwen en train je je wilskracht hiermee. Elk moment heb je de keuze om weer de juiste kant op te gaan met een voor jou haalbare stap, om deze stappen hierna weer groter te maken. Dit wordt ook wel het ‘snowball effect’ genoemd, het ene succes inspireert tot acties die leiden tot het volgende succes. Succes met jouw eerste haalbare stap! Wij hopen dat je met deze kennis en het stappenplan sneller je doelen kunt behalen.
Heb je vragen over dit artikel of wil je ons iets anders voorleggen, dan mag je altijd reageren onder dit bericht
